Beste brave burger lees het niet
Albert Helman

De tekst in de zuil voor Albert Helman (SR 1903-NL1996) bevat een citaat uit de inleiding ‘Een waarschuwing vooraf’ van het boek ‘Mijn aap lacht’ (1953): ‘’Brave burger, leg dit boek weg! Lees het niet! De aap die hierin aan het woord komt – alsof ooit een aap zou kunnen spreken – is zo dom en oneerbiedig, zo gespeend van elke mensenliefde en consideratie, kortom, zo beestachtig, dat hij u voortdurend ergeren zal.’’

Aangezien het hier niet gaat over een ‘boek’, maar een gegoten figuratie in beton, was het relevant om in het citaat de zinsnede ‘leg dit boek weg’ niet te gebruiken. Voor de ritmiek en compositie van het schrift heb ik de alliteratie van ‘brave’ en ‘burger’ geaccentueerd door ‘beste’ eraan toe te voegen. De aangepaste tekst luidt aldus: ‘Beste brave burger lees het niet.’

De zuil kan gezien worden als ‘inleidende woorden’ voor het publiek dat de reeks zuilen langs de kade passeert en voorbijloopt. Maar, wat wordt eigenlijk bedoeld met ‘lees het niet’? Wat wordt dan verzocht om niet te lezen?
Natuurlijk speelt de activiteit van het lezen een grote rol in de ervaring van het kunstwerk, net als -of misschien wel evenveel als- de activiteit van het kijken zelf. Hoe kun je nou deze zuil, of het hele kunstwerk, bekijken zonder de letters en woorden te ‘lezen’?

Daarbij verwijst de figuratie, net als bij andere zuilen in de reeks, naar de vaak beladen en ‘zwaarwichtige’ inhoud van de erfenis van de twintigste eeuw – niet alleen ‘op serieuze toon’, maar ook op speelse wijze. Een woord vooraf aan het wandelend publiek op de Oranje Vrijstaatkade; de kijker en lezer is gewaarschuwd.

MS

Kunstwerk: U Bevindt Zich Hier
Kunstenaar: Martijn Sandberg
Materiaal: beton
Afmeting: (lxbxh) 80cm x 80cm x 40cm
Project: Erfenis van de Twintigste Eeuw
Realisatie en oplevering: 2019
Locatie: Oranje Vrijstaatkade, Oostpoort, Amsterdam
Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam, Stadsdeel Oost