Skip to main content

U bevindt zich hier
Polderweggebied

‘Oostpoort’ is sinds 2008 de naam voor de locatie, die tot dan bekend stond als ‘Polderweggebied’. In de nieuwbouw van de wijk Oostpoort zijn de oude historische gebouwen van de Oostergasfabriek behouden gebleven. Hierin was onder andere de marechausseekazerne gehuisvest, die tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt als ‘meldpunt’. De gebouwen van de Oostergasfabriek zijn de ‘stille getuigen’ van deze episode uit de geschiedenis van het Polderweggebied, waar op 20 juni 1943 het ‘opvangterrein’ was van de laatste grote Amsterdamse razzia.

Omdat het voormalige Polderweggebied zich op dezelfde plek bevindt als het kunstwerk ‘U Bevindt Zich Hier’, heb ik als uitgangspunt genomen voor het kunstwerk dat de gekozen figuratie op een of andere wijze bijdraagt aan specifiek de bewustwording van de locatie. Net als de pijl op een stadskaart of plattegrond, wordt de plek, waarnaar het kunstwerk verwijst, precies en ‘exact’ aangewezen. De figuratie markeert de locatie; ‘U bevindt zich hier’.

De figuratie van deze zuil richt de aandacht en ‘focus’ op de plek, zonder direct te beschrijven, zichtbaar te maken of te benoemen wat hier heeft plaatsgevonden. Het spreekt namelijk voor zich dat door bewuste oriëntatie op de locatie, de ‘onzichtbare’ geschiedenis van de plek, de ‘erfenis van de twintigste eeuw’ wordt blootgelegd.

‘U bevindt zich hier’. Het is aan de lezer, het is aan ‘u’ om zich hierin te verdiepen. ‘U’ – dat is dus iedereen, die de zuil ziet en leest – wordt aangesproken en kan zich aangesproken voelen. Gevraagd of ongevraagd, gewenst of ongewenst, richt de zuil zich tot het publiek. Met deze woorden biedt de zuil voor ‘Polderweggebied’ in feite aan iedereen de gelegenheid om direct deelgenoot te worden van het kunstwerk.

Tegelijkertijd is ‘U bevindt zich hier’ als symbolisch teken op te vatten en roept vragen op, filosofisch van aard. Als ter oriëntatie van de eigen positie de precieze plek wordt aangeduid, terwijl je er al gewoon staat, waarom wordt het hier dan vermeld? Wat is het nut hiervan? Is dat dan niet een overbodige mededeling? Waar ben ik dan? Waar begeef ik mij eigenlijk? Wat zie ik hier dan niet, wat er te zien zou zijn?

Het kunstwerk doet in feite een beroep op het voorstellingsvermogen. Alles is gelaagd. Niets is wat het lijkt. Niets lijkt wat het is. Wat is, was eens. Wat nu op de plattegrond ‘Oostpoort’ wordt genoemd, was eens bekend als ‘Polderweggebied’.

In de Transvaalstraat is in 1987 een herdenkingsmonument geplaatst, bestaande uit een tweekleurige Davidsster op de muur, ter nagedachtenis aan de Joodse bewoners van de Transvaalbuurt die werden gedeporteerd.
Omdat de zuilen van het kunstwerk ‘U Bevindt Zich Hier’ zijn gesitueerd in Oostpoort, het voormalige Polderweggebied, vind ik het een ‘logische’ keuze en verantwoord dat de verwijzing naar ‘Polderweggebied’ ook hier op deze locatie is opgenomen in de reeks kunstwerken.

MS

Foto

‘U bevindt zich hier’, zuil, 80cm x 80cm x 40cm.

Historie

“Tussen juli 1942 en september 1943 komt de deportatie van Nederlandse joden naar vernietigingskampen op gang. Op 20 juni 1943 vindt de Grossaktion plaats, een razzia waarbij de laatste overgebleven joden uit Amsterdam Oost en Zuid marschfertig worden gemaakt. Duitse soldaten en Amsterdamse politie sluiten straten af zodat er niemand meer weg kan; vervolgens gaat de politie de huizen binnen om de bewoners op te halen en ze naar de verzamelplaatsen te brengen – het Olympiaplein, het Sarphatipark en de Polderweg.
Daarvandaan worden de naar schatting 5500 joden op de tram gezet naar het station Muiderpoort, waarvandaan ze met de trein naar het doorgangskamp Westerbork gaan. Voor de meesten gaat de reis verder naar de vernietigingskampen Auschwitz-Birkenau, Bergen-Belsen en Sobibor.‘’ (01)

Kunstwerk: U Bevindt Zich Hier
Kunstenaar: Martijn Sandberg
Materiaal: beton
Afmeting: (lxbxh) 80cm x 80cm x 40cm
Project: Erfenis van de Twintigste Eeuw
Realisatie en oplevering: 2019
Locatie: Oranje Vrijstaatkade, Oostpoort, Amsterdam
Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam, Stadsdeel Oost