Uit te voeren in iets geroest ijzer
Margaret Staal-Kropholler (1891-1966) wordt gezien als de eerste vrouwelijke architect die in Nederland een beroepspraktijk uitoefende. Zij hield zich bezig met architectuur en interieur.
De figuratie voor de zuil voor Margaret Staal-Kropholler heb ik gebaseerd op een tekst die zij als toelichting schreef op een van haar ontwerptekeningen uit 1923. De oorspronkelijke tekst luidt: ‘uit te voeren in in de was gezet iets geroest blank ijzer of gepatineerd rood koper’. Hieruit heb ik de figuratie voor de zuil samengesteld: ‘uit te voeren in iets geroest ijzer’.
Om artistieke redenen heb ik deze zin gekozen, die niet alleen passend kan zijn voor de zuil en de persoon, maar ook op meerdere manieren gelezen kan worden.
De figuratie gaat op speelse wijze een verbinding aan met het kunstwerk in beton. Er is sprake van een ‘contradictie’, ‘een verschil’ tussen het materiaal dat expliciet wordt vermeld op de zuil en het materiaal van de zuil zelf. Beeld en beelddrager spreken elkaar als het ware tegen. Of gaat het hier om een aankondiging voor een nog te maken werk? Is misschien de tekst een instructie voor een kunstwerk in de openbare ruimte, ‘uit te voeren in iets geroest ijzer’?
Het woord ‘ijzer’ staat in verband met ‘metaal’ en ‘staal’. Staal is een legering bestaande uit ijzer en koolstof. Er is dus ook – indirect of direct – een ‘overeenkomst’ tussen het woord ‘ijzer’ op de zuil en de naam, waarnaar de zuil verwijst: Margaret Staal-Kropholler.
Daarnaast sluit de zuil met figuratie inhoudelijk aan op de zuilenreeks en kan de uitspraak in relatie worden gebracht met andere spreuken uit het kunstwerk ‘U Bevindt Zich Hier’ dat de thematiek van de erfenis twintigste eeuw beslaat.
De gekozen positie van de zuil zorgt tevens voor een opeenvolging van spreuken, die elkaar als het ware aanvullen – in de lees- en wandelrichting langs de kade van links naar rechts, én in tegengestelde richting van rechts naar links: ‘De dag is kort het werk veel’, ‘Uit te voeren in iets geroest ijzer’, ‘Maak kunst van het leven’.
MS
Foto
‘Uit te voeren in iets geroest ijzer’, zuil, 80cm x 80cm x 40cm.
Biografie
Margaret Staal-Kropholler (1891-1966) wordt gezien als de eerste vrouwelijke architect die in Nederland een beroepspraktijk uitoefende. Zij hield zich bezig met architectuur en interieur.
Hoogtepunten uit haar oeuvre zijn met name haar ontwerpen in de stijl van de Amsterdamse School, zoals de villa’s in Park Meerwijk Bergen (1917), de atelierwoning voor dichter R. Roland Holst, Zundert (1918-1919), het woningcomplex aan de Holendrechtstraat in Amsterdam-Zuid (1922) en het woningcomplex aan de Orteliusstraat in Amsterdam-West (1925).
Ook kenmerkend voor haar stijl en visie was haar maatschappelijke betrokkenheid. Haar laatste werk uit de jaren zestig was de Louise Wentflat (1963) in Amsterdam-Oost bij het Amstelstation voor alleenwonende werkende vrouwen. Voor alleenstaande vrouwen was het kopen of huren van een eigen woning tot ver na de oorlog niet mogelijk, zodat ze aangewezen waren op speciale projecten. Sinds 2009 is het gebouw een studentenflat. Vijftig jaar na oplevering is het gebouw in 2013 gerenoveerd, wat als jaartal in de gevel is toegevoegd.
Kunstwerk: U Bevindt Zich Hier
Kunstenaar: Martijn Sandberg
Materiaal: beton
Afmeting: (lxbxh) 80cm x 80cm x 40cm
Project: Erfenis van de Twintigste Eeuw
Realisatie en oplevering: 2019
Locatie: Oranje Vrijstaatkade, Oostpoort, Amsterdam
Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam, Stadsdeel Oost